TEPKİ STİLLERİ Tespit, Kontrol ve Önleme

Araştırmacılar, tutumları ve davranışları anlamak için çoğu kez katılımcıların kişisel bildirimlerine güvenirler. İhtiyaç duyulan verilerin bildirime dayalı toplandığı durumlarda kaydedilen yanıtların katılımcıların gerçek görüşlerini yansıtıp yansıtmadığı sorusu çoğu kez ihmal edilmektedir. Söz konusu ihmal, araştırmacıların elde ettiği sonuçların gerçekliğini de sorgular hâle getirmektedir. Gerçek dışı yanıtlar kısaca “tepki stilleri/tepki yanlılığı, yanıtlayanın bir dizi ölçek maddesine tasarlandığından farklı bir temelde yanıt verme konusundaki sistematik eğilimi” olarak ifade edilebilir. Bu eğilimler; elde edilen puanları önemli ölçüde çarpıtabilecek, muhtemelen yanlış veya yanıltıcı yorumlara yol açabilecek yapıyla ilgisiz hata kaynaklarıdır. Bu eserin ortaya çıkarılmasının temel nedeni, ulusal alanyazında tepki stillerine ve kaynaklarına ilişkin bütünsel bir tartışmanın olmayışıdır. Özellikle kültürel farklılıkların etkisindeki tepki stillerinin varlığı, uluslararası alanyazında çokça yer edinirken kültürel farklılıklardan bağımsız farklı birey özelliklerinin ve ölçek tasarım etkisindeki tepki stili kaynaklarının tartışılması, uygulamaya dönük önemli katkılar getirebilir. Bu kitap; bu kaynakların etkilerine ilişkin kapsamlı bir literatüre yer vermiş olup uygulayıcıları bu olası kaynakların dikkatli kullanımı konusunda uyararak bu tür yanlılık etkilerinden korunmanın önemini vurgulamaktadır. Son olarak bu kitabın özellikle sosyal bilimlerde çalışan araştırmacılara sadece ilgili kavramsal yapıyı anlamada değil aynı zamanda uygulamaya dönük kimi bilgilerin sunulmasıyla da kaynaklık edeceği, yol göstereceği düşünülmektedir.